قبل از هر صحبتی درباره کشاورزی بدون شخم لازم است بدانید زمین هر ساله حدود ۲۳ میلیارد تن خاک حاصلخیز را از دست می دهد. با این میزان، تمام خاک‌های حاصلخیز، طی ۱۵۰سال آینده از بین خواهد رفت؛ مگر اینکه کشاورزان به شیوه‌هایی عمل کنند که مواد آلی مورد نیاز و ترکیبات ضروری خاک را که باعث حاصلخیزی آن نیز می‌شوند ترمیم کرده و بازیابی نمایند.
کشاورزی بدون شخم زدن چگونه است؟
اغلب شیوه‌های صنعتی که برای حاصلخیزی و باروری خاک بکار برده می شوند؛ از جمله جنگل زدایی، سوزاندن درختان و استفاده بیش از حد از کودهای مصنوعی و سایر مواد شیمیایی سمی، برای زمین بسیار مهلک هستند.
یکی از شیوه‌های رایج برای از بین نبردن خاک، روش ساده‌ی کشت است. خوشبختانه، تعداد روزافزونی از کشاورزان به اهمیت حفاظت از خاک و بهبود بخشیدن به زمین زراعی خود پی برده و از شیوه‌های نوی شخم زدن استفاده می کنند.
آیا اختراع شخم زدن امری مناسب محسوب می‌شود یا مشکل ؟
اکنون کشاورزی بدون شخم زدن چیز جدیدی نیست؛ بلکه این روش از ۱۰ هزار سال پیش استفاده می شده است. اما هم زمان با طراحی دستگاه‌های شخم زنی و روش‌های پیشرفته تولید در طی انقلاب کشاورزی اروپا در قرن ۱۸ و اوایل قرن نوزدهم، زراعت به طرز چشمگیری پیشرفت کرد و در میان مردم نیز محبوب شد. کشاورزان این روش جدید را پذیرفتند چون به آن‌ها اجازه می دهد درحالی که توانایی خرید پایینی دارند بذرهای بیشتری بکارند. شخم زدن بیش از ۶ تا ۱۰ اینچ اول خاک را قبل از کاشت محصول جدید درگیر خواهد کرد.
این عمل با باقی مانده محصول که بر سطح خاک باقی می ماند و کود حیوانی و علف‌های هرز عمیق در مزرعه عملیات انجام داده و آن را با خاک مخلوط خواهد کرد. همچنین این روش خاک را تحت تاثیر قرار داده و آن را گرم می کند.
این روش، شیوه خوبی به نظر می رسد، درست است؟ اما خوب است بدانید که متاسفانه، شخم زدن زمین در بلندمدت آسیب‌های بیشتری نسبت به مزیت‌های آن دارد. برای یافتن دلیلش در ادامه با ما همراه شوید.
شخم زدن خاصیت خاک را از بین می‌برد
کشت سبب از بین رفتن هر گونه ماده گیاهی می شود که خاک را می پوشاند و آن را از همه چیز تهی می کند. خاک تهی شده به خصوص خاکی که کمبود مواد آلی دارد، بیشتر احتمال دارد که توسط باد و آب فرسوده شود. به این شکل به این موضوع فکر کنید، خاکی که ناخالص باشد شبیه یک اسفنج است که توسط یک ساختار پیچیده از ذرات و کانال‌های مختلف خاک تصرف شده است و توسط ریشه‌ها و موجودات خاکی ایجاد شده است.
هنگامی که خاک با شخم زدن حالتی آشفته و درهم می یابد، ساختار آن کمتر قادر به جذب و نفوذ آب و مواد مغذی در خود می شود. همچنین، شخم زدن میلیون‌ها میکروب و حشره که زیستگاه‌شان در خاک سالم است را جا به جا کرده و یا می کشد و از بین می برد. استفاده طولانی مدت از شخم عمیق می تواند خاک سالم را به خاک و محیطی غیر قابل کشت تبدیل کند.
نمونه‌ای از آینده بدون استفاده از شخم زدن و تراکتور
از نظر خاک شناسی، مزایای کشاورزی بدون شخم زدن برای زمین‌هایی که همیشه از آن‌ها استفاده می شود؛ بسیار زیاد است.
شخم نزدن به ساختار خاک این امکان را می دهد تا سالم بماند و باقی‌مانده محصولات که بر روی خاک باقی می مانند نیز از آن مراقبت کنند. با توسعه ساختار و پوشش خاک، توانایی جذب و نفوذ آب در خاک بالا می رود؛ که همین امر باعث کاهش فرسایش و شست و شوی خاک می شود و از وارد شدن آلودگی آب‌های نزدیک به خاک نیز حفاظت و جلوگیری خواهد شد. همچنین شخم نزدن باعث کم شدن سرعت تبخیر می شود که به معنی جذب بهتر آب باران است.
کشاورزی بدون شخم همچنین باعث افزایش تاثیر آبیاری خواهد شد. سرانجام می توان گفت بدون شخم زدن زمین، می توان به میزان محصول بیشتری دست پیدا کرد؛ به خصوص در طول تابستان که آب و هوای گرم و خشکی دارد.
با شخم نزدن خاک محصولات مغذی تر تولید کنید
میکروارگانیسم های خاک، قارچ ها و باکتری ها، برای سلامت خاک حیاتی هستند و همچنین زمانی که شخم نمی زنید هم مفید هستند. هنگامی که خاک دست نخورده باقی بماند، موجودات زنده مفید می توانند کلنی خود را ایجاد کرده، به زندگی شان ادامه دهند و از مواد آلی خاک تغذیه کنند.
بیوم سالم خاک برای چرخه ی مواد مغذی و سرکوب بیماری های گیاهی اهمیت دارد. بنابراین در حالی که مواد آلی خاک بهبود می یابند، ساختار داخلی خاک، قابلیت خاک را برای رشد بیشتر محصولات با مواد مغذی افزایش می دهد.
کشاورزی بدون شخم روشی بسیار مقرون به صرفه
واضح است که پذیرش و قبول کشاورزی بدون شخم زدن برای خاک بسیار خوب است. اما چه سودی برای کشاورز دارد؟
به خاطر داشته باشید، شخم زدن مشهور شد چون کشاورزان از این طریق می توانستند بذرهای بیشتری و سریع تر نیز بکارند. تراکتورهای جدید به کشاورزان اجازه می دهند که سریع تر و ارزان تر از قبل بذرهای شان را بکارند. شیوه‌های معمول شخم زدن به کشاورز جهت انجام چندین کار در زمین نیاز دارد، ابتدا خاک را شخم می زند و زیر و رو می کند و سپس آن را روی گیاه می ریزد.
در روش بدون استفاده از تراکتور و شخم زدن، گام اول حذف می شود و در نتیجه در زمان و پول کشاورز صرفه جویی می شود. براساس گزارش منتشر شده در Science American، این روش یعنی شخم نزدن خاک هزینه سوخت را ۵۰ تا ۸۰ درصد کاهش می دهد و هزینه نیروی کار و کارگر هم به میزان ۳۰ تا ۵۰ درصد نیز کاهش می یابد.
کشاورزی سنتی در مقابل کشاورزی نوین بدون شخم زدن
یکی از تصورات غلط و رایج در مورد کشاورزی بدون شخم این است که کشاورزان می توانند از این روش فقط در صورتی استفاده کنند که محصولات تراریخته را پرورش دهند؛ که خود نیازمند استفاده از علف‌کش‌ها هستند. در روش بدون شخم زدن، کشاورزان از علف‌کش برای از بین بردن علف‌های هرز قبل و بعد از کاشت بذر استفاده می کنند.
مقدار علف‌کش‌های استفاده شده در این روش حتی بالاتر از میزان استفاده شده در کشاورزی مبتنی بر استفاده از تراکتور است که در نهایت باعث تهدید محیط زیست و سلامت انسان می شود.
کشاورزی نوین بدون استفاده از تراکتور و شخم زدن از روش‌های بسیار زیادی برای از بین بردن علف‌های هرز بدون متوسل شدن به استفاده از علف‌کش‌های شیمیایی استفاده می کند.
این روش‌ها عبارتند از پوشش محصولات، کشت تناوبی و چرخشی محصول، دامداری و دامپروری و همچنین استفاده از ابزارهایی مانند غلتک‌ها که کشاورزان می توانند از آن برای پاکسازی و از بین بردن علف‌های هرز استفاده کنند. این کار می تواند در یک روز انجام شود.
کشاورزی بدون شخم زدن، به تنهایی یک راه حل کامل برای بحران خاك جهان نیست. اما این یکی از اقدامات مهمی است که ما را به سمت یک مدل کشاورزی احیاکننده‌ای که برای سلامت انسان و محیط زیست بهتر است، حرکت می دهد.
چگونه استفاده نکردن از تراکتور و شخم زدن در کشاورزی راه حلی مناسب برای کاهش گرمای زمین خواهد بود؟
اخیراً، مباحث بسیاری در زمینه «چگونگی حل بحران گرم شدن کره زمین» تقریبا به طور انحصاری بر ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای متمرکز بوده است. این اوضاعی بسیار وخیم است که باید برای آن سریعاً کاری کرد. در این اوضاع وخیم ، ما متوجه شدیم که چگونه کربن را که در حال حاضر در اتمسفر وجود دارد، کاهش داده و از بین ببریم.
خوشبختانه دانشمندان علوم آب و هوایی اکنون تشخیص داده اند که خاک سالم نقش مهمی در کاهش و جداسازی کربن دارد. بر اساس تحقیقات مؤسسه Rodale، تصویب شیوه‌های بازسازی کشاورزی در سراسر جهان می تواند انتشار گازهای گلخانه ای سالانه جهانی را که تقریبا ۵۲ گیگاتون دی اکسید کربن است، کاهش و از بین ببرد.
در کاهش و جداسازی کربن، کشاورزی بدون شخم زدن و تراکتور چه جایگاهی دارند؟
لازم است بدانید خاک به طور طبیعی کربن را ذخیره می کند. هنگامی که خاک زیر شخم می رود، کربن، به شکل مواد آلی مانند ریشه گیاهان و میکروارگانیسم‌ها، به سطح خاک می رسد.این امر موقتاً مواد مغذی را برای محصولات فراهم می کند.
اما به عنوان کربن خاک در معرض اکسیژن در جو قرار می گیرد و به دی اکسید کربن تبدیل می شود، که باعث انتشار گازهای گلخانه ای می شود و در نتیجه موجب گرم شدن هر چه بیشتر زمین می شود.
کشاورزی بدون شخم باعث کاهش اختلال در خاك شده و به حفظ كربن در خاک کمک می کند. همچنین تنوع زیستی خاک را غنی سازی کرده و نیاز به کودهای شیمیایی را که گازهای گلخانه ای تولید می کنند، کاهش می دهد.
مطالعات نشان داده است که شیوه‌های بدون شخم زدن زمانی که با پوشش گیاهی و مدیریت ارگانیک همراه می شوند به افزایش کربن ارگانیک در خاک می انجامند که این امر پس از دوسال رشد ۹ درصدی و پس از شش سال رشد ۲۱ درصدی خواهد داشت.
در نهایت می توان گفت شیوه‌ی کشاورزی بدون شخم زدن، زمانی که با سایر روش‌های بازسازی مانند پوشش گیاهی، جنگل زراعی و چرخش دام‌های چند گونه ای ترکیب می شود، می تواند به ایجاد مزارع اصیل و مقاوم در برابر آب و هوا کمک کنند.