درختان مرکبات در ابتدا به اندازه بیش از توان خود گل و میوه تولید می کنند و این گل ها و میوه ها به تدریج برای حفظ تعادل دچار ریزش می شوند و به عبارت دیگر درخت خود تنک سازی را انجام می دهد. در درختان مرکبات سه دوره ریزش طبیعی گل و میوه وجود دارد . ریزش اول در زمان گلدهی بیشتر گل ها دچار ریزش می شود. ریزش دوم زمانی شروع می شود که میوه ها به اندازه نخود هستند. ریزش سوم زمانی اتفاق می افتد که میوه ها بزرگتر شده و بیش از اندازه میوه گردو می باشند.
ریزش خیلی زیاد میوه ها نشانه آن است که درخت دچار نوعی تنش مانند تجمع زیاد آب در محیط ریشه درخت ، خشک شدن خاک ، مصرف خیلی زیاد یا کم کود ها ، آسیب دیدن ریشه درخت در اثر عوامل زنده و غیر زنده و … شده است .ماه های گرم و خشک تابستان و وزش باد های گرم موجب شروع ریزش میوه می شوند اگر به اندازه کافی رطوبت در محیط ریشه وجود نداشته باشد. کمبود عناصر غذایی مانند ازت ، پتاسیم ، بور و مس موجب ریزش میوه می شوند و میوه های تشکیل شده برای رشد و نمو به مواد فتوسنتزی ساخته شده اندام سبز درخت و یا ذخیره شده در درخت نیاز دارند و اگر این مواد در اوایل فصل به میوه ها نرسند ریزش میوه اتفاق می افتد . برای کاهش ریزش میوه یا تولید میوه های بزرگتر ، مصرف کود ها را براساس نیاز درخت باید در اوایل فصل رویش در بهار برنامه ریزی نمود. تغذیه حشرات از میوه و آلودگی میوه ها به برخی بیماری های قارچی نیز سبب ریزش میوه می شوند.
به طور کلی عواملی که سبب ریزشهای غیرطبیعی شده و لازم است یک تولید کننده مرکبات بداند به شرح ذیل است:
الف) خاک اشباع از آب و استمرار آن موجب پوسیدگی ریشه و در نتیجه ریزش میشود.
ب) فقدان رطوبت کافی در خاک به ویژه در روزهای گرم که تنش خشکی درختان را در پی دارد.
ج) استفاده از روغن سفید در کنترل کنه مخصوصاً موقعی که خاک خشک و درختان در تنش خشکی قرار دارند.
د) کمبود یا ناکافی بودن مواد غذایی به ویژه ازت که در اواخر بهار یا اوایل تابستان منجر به ریزش میوه میشود.
ه) بعضی از روشهای مدیریتی چون تأخیر و یا استفاده ناصحیح از کودهای شیمیایی، مبارزه نکردن با علفهای هرز و انجام عملیات زراعی نامناسب و صدمه زدن به ریشه درختان که موجب تقلیل رطوبت و مواد غذایی میشود.
ميوه درختان سيب ، گلابي و به در اوايل تابستان معمولا” به دفعات كمتر از گيلاس مي ريزد. اين ريزش نتيجه عدم توانايي درخت در تامين مواد غذايي براي تعداد زياد ميوه تشكيل شده روي درخت مي باشد. گلدهي خيلي زياد و گرده افشاني گسترده موجب توليد ميوه به تعداد بيش از توان درخت در حفظ فيزيولوژيكي آن مي گردد. درخت در تلاش براي ذخيره انرژي ، ميوه هاي اضافي را مي اندازد. اساسا” ، تنك كردن طبيعي در نتيجه رقابت بين ميوه هاست.
عوامل نامساعد محيطي از قبيل سرما ، گرما و تغييرات ناگهاني رطوبت موجب ريزش ميوه هاي نارس مي شود. در رابطه با شرايط خاك در اثر آبياري نامنظم ، كمبود عناصر غذايي نيز موجب ريزش ميوه درختان مي گردد. تشخيص كمبود عناصر غذايي در صورت بروز كمبود چند عنصر غذايي اغلب مشكل مي باشد. تجزيه برگي مي تواند به تشخيص كمبود نوع عنصر غذايي كمك نمايد. گاهي در اثر باد بردگي علفكش ها ممكن است ريزش ميوه درختان بوجود آيد.
خسارت آفات و بيماري ها روي درختان ميوه علائم مشخص توليد مي كنند كه با مشاهده علائم فعاليت آفات و بيماريها مي توان به علل ريزش ميوه ها پي برد.
منبع : پایگاه کشاورزی دانش تخصصی گنبد